نسبت سنجی گفتمان ملی گرایی ایرانی با گفتمان صفویه

ملی‌گرایی ایرانی از گفتمان‌هایی است که با مفصل‌بندی دال‌های گوناگون سعی می‌کند، مدلول هویت ایرانی را پابرجا نماید و در فضای معنایی خود، آن را تثبیت کند. از سویی دیگر، ظهور دولت صفویه در سال 907 هجری با محوریت دال مذهب، دولتی مقتدر و یک‌پارچه در سرزمینی ایجاد کرد که در طول تاریخ با عنوان ایران از آن یاد می‌شود. وجود دال‌های مشترک بین این دو گفتمان، این پرسش را مطرح می‌کند که گفتمان ملی‌گرایی ایرانی و گفتمان صفویه چه رابطه‌ای می‌توانند با یک‌دیگر داشته باشند و دال‌های مشترک در این دو گفتمان در چه معناهایی رسوب یافته و چیره شده‌اند؟ به سبب آن‌که غیر و غیریت‌سازی جایگاه مهمی را در صورت‌بندی گفتمانی به خود اختصاص داده است، مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل گفتمان لاکلا و موفه(Laclau and Mouffe)  به این نتیجه رسیده است که در نگاه اول، دال‌های مشترکی در دو گفتمان ملی‌گرایی و گفتمان صفویه مشاهده می‌شوند که یکسان به نظر می‌رسند ولی تحلیل فضای گفتمانی آنها، مشخص می‌سازد که نشانه‌های این دو گفتمان در دو فضای معنایی متفاوت شکل گرفته‌اند و دلیل عمدة مشترک بودن ظاهری دال‌ها، به سبب در اولویت بودن سیاست و دست‌یابی به هژمونی در هر دو گفتمان است که سبب می‌شود هر دوی آنان بکوشند که هرگونه عامل افزایش اقتدار را از حوزة گفتمان‌گونگی خارج سازند و در مفصل‌بندی گفتمانی خود وارد نمایند.