مقایسه احد در فلسفه افلوطین و واجب الوجود در فلسفه ملاصدرا

چکیده:

در فلسفة افلوطین و ملاصدرا، أحد و واجب­الوجود ویژگی‌هایی دارند که در سایر موجودات یافت نمی‌شود؛ و اگر صفات مشابهی در سایر موجودات وجود دارد، منشأ آن همین مرتبه است. به همین ترتیب، صفاتی که در موجودات مادون أحد و واجب­الوجود یافت می‌شوند، چنانچه بر ضعف و نقص دلالت  کنند، از این مرتبه سلب می‌شوند. علی­رغم تفاوت‌های مبنایی میان این دو فیلسوف، که به بنیان‌های فلسفی و مذهبی آن­ها مربوط است، مشابهت‌هایی نیز میان آن دو مشاهده می‌شود که با توجّه به تأثیر سنّت نوافلاطونی بر فلسفة اسلامی و به­ویژه ملاصدرا، مقایسه میان این دو فیلسوف خالی از فایده نیست. توصیف وحدت حقیقی، نفی وجود محدود در أحد و واجب­الوجود، عدم اتکای فعل أحد و واجب­الوجود به اراده و علم زائد بر ذات و تناظر مرتبة عقل در فلسفة افلوطین با وجود منبسط و حقیقت وجود در فلسفة ملاصدرا، از نکات قابل بررسی در این مقایسه است.