لزوم احیای شرح القسطاس

شمس­ الدین سمرقندی از منطق‌دانان پیرو ابن ­سینا در سده هفتم قمری است که باوجود نوآوری‌های منطقی بسیار، نقش او در تاریخ منطق سینوی بسیار ناشناخته مانده است؛ برخلاف ابن­ سینا که نوآوری‌های منطقی متعددش، از او یک منطق­دان برجسته ساخته است. شاید یکی از دلایل این امر، این باشد که با وجود این همه توجه به آثار منطقی ابن‌ سینا (ازجمله شفا، نجات، اشارات و المختصر الاوسط)، آثار منطقی سمرقندی ازجمله مهم‌ترین اثر او با عنوان شرح القسطاس، هنوز به‌صورت نسخه خطی باقی مانده است؛ درحالی‌که سمرقندی در این کتاب گران‌سنگ، نوآوری‌های منطقی‌ای داشته که هم نشانگر شخصیت برجسته علمی و منطقی او است و هم بر ما فرض می‌گرداند که با توجه بیشتری به تصحیح و بررسی این کتاب بپردازیم. سمرقندی در این اثر به آثار منطق‌دانان پیش از خود توجه داشته به‌طوری‌که می‌توان تأثیر اندیشه­های منطق‌دانان متقدم را در این اثر به­خوبی مشاهده کرد؛ ازاین‌رو نوآوری­های این اثر را باید در میان نقدهای او بر دیگر منطق‌دانان هم جست‌وجو کرد؛ درعین­حال او بر اندیشه منطق‌دانان پس از خود نیز اثر گذاشته است. به نظر می­رسد با دسترسی به این اثر می­توان توصیفی مستند و تبیینی مستدل و نظام­ مند از اندیشه ­های نوآورانه منطقی سمرقندی و تثبیت جایگاه او در تاریخ منطق سینوی ارائه داد.