عناصر دینی در کیهان‌نگاره نویافته چینی مانوی رویکردی تصویر متن‌شناسانه به طومارنگاره‌ای تعلیمی از مانویان چین

چکیده:

پیشینه مطالعات هنر مانوی به آثار بازیافته از شین‌جیان در شمال غربی چین باز می‌گردد. نظر به همین یافته‌ها و در پرتو پژوهش‌های سده پیشین، مطالعه نگاره‌های تعلیمی مانوی‌، پهلو به پهلوی پژوهش‌های زبانی و تاریخی، به شکوفایی رسیده، آنچنان که منجر به کشف زوایای گوناگونی از مانویت شده است. با این حال، آثار هنری مانوی که جدیداً در جنوب شرقی چین کشف شده، مطالعات هنر مانوی را دگرگون کرده است. این آثار جدید دَه طومار نقاشی است که طی سال‌های 2006 تا 2016 در موزه‌های ژاپن و آمریکا شناسایی شده است. جستار حاضر قصد دارد در مقام نخستین نوشته فارسی یکی از این آثار فوق‌العاده مهم را، که کیهان‌نگاره خوانده می‌شود، تشریح کند. این نقاشی تعلیمی که مهم‌ترین اثر در میان دَه نقاشی نویافته است، نشان می‌دهد اجزای کیهان از منظر کیش مانوی چگونه در کنار یکدیگر چیده شده‌اند. مقاله حاضر برخی تحلیل‌های پیشین را بازبینی می‌کند که در سال‌های اخیر برخی کارشناسان مطرح کرده‌اند.