عقل و محدویت قلمرو آن در آثار ملاصدرا

چکیده:

یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام و فلسفه در فرهنگ اسلامی‌‌و غرب این بوده که آیا عقل  قادر به پاسخگویی به تمام مسائل و معارف بشری است یا نه؟

ملاصدرا میراث‌دار حکمت مشاء و اشراق، و عرفان اسلامی، و بنیانگذار حکمت متعالیه عقل را سلاح قدرتمندی برای باز کردن گره‌های بسیاری از مجهولات معرفت بشری و الهی می‌‌داند. اما از محددیت آن نیز غافل نبوده است. هر چند بیشتر محققان بر این باورند که ملا‌صدرا عقل و ایمان را مکمل یکدیگر می‌‌داند، ولی نگارنده با توجه به آثار وی همچون اسفار‌،‌ مفاتیح الغیب، شرح اصول کافی، شواهد الربوبیه،‌ رسالۀ سه اصل و… معتقد است ملاصدرا در مسائل مختلف از جمله نفس، اسماء و صفات خدا، اسرار و رموز جهان هستی،‌ حقایق عالم هستی، ‌معاد جسمانی و… قائل به محدودیت عقل است. در این جستار می‌کوشیم به این موارد بپردازیم.