عصمت انبیا: ماهیت و حدود آن در تفسیر المیزان و تفسیر من وحی القرآن

چکیده:

در این نوشتار دیدگاه کلامی دو مفسّر بنام شیعی، محمدحسین طباطبایی و سید محمدحسین فضل‌الله را در باب عصمت انبیای الاهی و مباحث مربوط به آن، که در تفاسیر قرآنی این دو مفسر منعکس شده، بررسی و ارزیابی می‌کنیم و دیدگاهی را که متقن‌تر و به واقع نزدیک‌تر است بیان خواهیم کرد. دیدگاه دو صاحب‌نظر مذکور در باب تحلیل و تبیین حقیقت عصمت، علی‌رغم همسویی و قرابت در برخی نکات، در بیان حقیقت عصمت و ادله آن اختلاف دارد. درباره محدوده زمانی عصمت پیامبران، هیچ اختلافی بین این دو اندیشمند نیست و دو نظریه با یکدیگر انطباق کامل دارد. ولی درباره محدوده موضوعی و قلمرو عصمت، با نگاه عمیق و تحلیل عبارات مندرج در این تفاسیر، به‌وضوح اختلافات عدیده و عمیق به چشم می‌خورد، که البته شاید بتوان برای هر یک از این دیدگاه‌ها، نظایری در میان آثار فکری مکاتب مختلف اسلامی یافت. نگارندگان این پژوهش، ضمن تحلیل دقیق دیدگاه‌های مطرح‌شده و ملاحظه ادلّه هر دو صاحب‌نظر، دیدگاه طباطبایی را در موضوعات اختلافی، دارای استواری و اتقان بیشتر و بعضاً قرین به نوآوری می‌دانند.