سیر تاریخی آرای مفسران دربارۀ مفهوم «قَوَّامُونَ»

چکیده:
واژۀ «قوامون» در آیة 34 سورة نساء، یکی چالشی‌ترین واژگان قرآنی برشمرده می‌شود. در گذر تاریخ، دربارۀ این واژه، آرای متعددی ازسوی مفسران بیان شده است. مقالة حاضر سیر تاریخی تطور آرای مفسران و عوامل پیدایش آن آرا از قرن اول هجری تاکنون بررسی گردیده است. نتایج این پژوهش حاکی است، ازآنجاکه در قرن‌های نخستین در فرهنگ مردم، مرد به عنوان جنس برتر و دارای امتیازات ویژه شناخته می‌شد، در بیشتر تفاسیر تا حدود قرن دوازدهم، لفظ «قوام» به‌معنای فضیلت، سلطه و حاکمیت مرد بر زن تعبیر و تفسیر شده‌ و دلیل آن را برتری مرد بر زن در عقل و ایمان ازیک‌سو، و پرداختن مهر و نفقه مرد به زن ازسوی دیگر دانسته‌اند؛ اما از قرن دوازدهم به بعد، با افزایش نقش زن در جامعه از جهات اقتصادی، اجتماعی و علمی، واژة قوامون، معانی متنوعی چون کارگزاری، سرپرستی، مدیریت، حمایت، پاسداری، امر به معروف و نهی از منکر مرد نسبت به زن یافته است. تردیدی نیست که رشد علمی و فرهنگی و اجتماعی زنان در پیدایش این رویکرد تفسیری، بسیار تأثیرگذار بوده است.