دیدگاه نهج‌البلاغه درباره نابرابری و طبقات اجتماعی و مقایسه آن با نظریه کارل مارکس

چکیده:

در تبیین، نابرابری و طبقات اجتماعی دیدگاه‌های متفاوتی با رویکرد‌های  گوناگون وجود دارد. مارکس به‌عنوان جامعه‌شناس تضادگرا، بیشترین سهم را در ارائه مفهوم طبقه اجتماعی دارد. با توجه به اینکه در نهج‌البلاغه از این مقوله صحبت شده است در تحقیق  حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش بودیم که آیا مفهوم طبقه و طبقات در نهج‌البلاغه با آنچه مارکس مطرح کرده یکسان است یا تفاوت دارد؟ در پژوهش حاضر که با روش استنطاقی به صورت تحلیل محتوا صورت گرفته به این نتیجه دست یافتیم که مفهوم طبقه و طبقات اجتماعی در نهج‌البلاغه برخلاف آنچه مارکس قائل است، با معیار میزان دارا بودن ابزار تولید و ثروت معنا نمی‌شود؛ بلکه «طبقات اجتماعی» از نگاه نهج‌البلاغه اشاره دارد به منزلت، موقعیت و جایگاه اجتماعی افراد؛ چیزی که جامعه‌شناسان به آن «پایگاه اجتماعی» می‌گویند. میان مارکس و نهج‌البلاغه از حیث اصل وجود نابرابری و طبقات اجتماعی در جامعه اشتراک وجود دارد؛ اما از جهت علت پدیداری آن، دیدگاه‌ها متفاوت است.