تحلیل انتقادی روایت‌های سقوط بغداد به دست مغولان

چکیده:
سقوط بغداد به دست هلاکوخان مغول (م 663ق) در سال 656ق، رویداد بسیار مهمی است که به خلافت عباسیان پایان داد و تحولات مذهبی، سیاسی و فرهنگی چشمگیری را به دنبال داشت. این مقاله، با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل روایت، به تحلیل انتقادی هفت روایت منتخب درباره سقوط بغداد پرداخته است؛ تا ضمن گزارشی از نقش راوی و چگونگی کانون‌سازی و توالی و گسستِ روایت‌ها، بکوشد از طریق ارائه روایت نزدیک به واقع نشان دهد که روایت‌ها چگونه و تا چه اندازه در طول زمان تحول یافته‌اند. روایت‌های مورد بررسی در این پژوهش، در سه گونه: روایتِ پیروزنگارانه، انحطاط‌نگارانه و داستان‌واره دسته‌بندی شده‌اند. این پژوهش، نشان می‌دهد که عواملی چون نزدیکی به مرکز قدرت و مذهب راوی و نیز نگاه سرگرم‌کنندگی و یا عبرت‌گیری او به رویداد، در شکل‌گیری هرکدام از روایت‌ها نقش داشته است.