بررسی و تحلیل مناسبات شاهان صفوی با اقلیت مسیحی در ایران؛ دوره ضعف و زوال

چکیده:

صفویه، نخستین حکومت شیعی اثنا‌عشری مستقل و فراگیر و اولین آزمون دولتی شیعی و اولین صحنه ورود تقریبی علما به سیاست و حکومت است. نحوه تعامل این دولت با اقلیت‌های دینی غیرمسلمان یکی از مسائل و ابهامات دوره مذکور است. مهم‌ترین اقلیت دینی از حیث تعداد و جایگاه، مسیحیان بودند. در نوشتاری دیگر دوره نخست حکومت صفویه تحت عنوان «دوره اقتدار و تثبیت» بررسی شد. این پژوهش تعامل و رویکرد حکام در دوره دوم حکومتی، یعنی دوران ضعف و زوال و گسترش تعصب مذهبی بعد از شاه‌عباس تا زمان انقراض، را بررسی می‌کند و به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که: نحوه تعامل حکام صفوی با مسیحیان چگونه بوده و از چه الگوها و متغیرهایی تبعیت می‌کرده است؟ و آیا این رویه یکسان یا متفاوت و منعطف بوده ‌است؟ روش تحقیق تحلیلی‌توصیفی است و با مطالعه منابع تاریخی و تحلیل‌ها و مطالعات مستشرقان متأخر و صاحب‌نظران داخلی انجام شده است. به نظر می‌رسد روند تعامل با اقلیت مسیحی یکسان نبوده و در سال‌های پایانی حکومت صفوی به دلیل ضعف حکومت و قدرت درباریان و علما، سخت‌گیری و ناملایمات افزایش یافته باشد.