بررسی رابطه حسن و عشق و هنر از منظر شیخ احمد غزالی

چکیده:

تصوف شیخ احمد غزالی، تصوفی عاشقانه است که در آن، حسن و عشق از عناصر اصلی سلوک شمرده می‏شوند. حسن از پی تجلی و عشق از پی دیدن حسن می‌آید. با دیدن حسن، شور عاشقانه حادث می‌شود؛ پس عشق همواره پس از تجلی حسن است. در این مقاله ابتدا عشق و حسن را از منظر غزالی توضیح داده، سپس چند ویژگی اصلی آنها را در رابطه با هم بررسی کرده‏ایم که عبارت‏اند از: برای انسان بودن عشق، کرشمه حسن و کرشمه معشوقی، اشتقاق عاشق از عشق و اشتقاق معشوق از تجلی حسن، و تشکیکی بودن حسن و عشق. در نهایت به بحث هنر از نگاه غزالی پرداخته‏ایم. او هنر را با تشبیه مرتبط می‌داند. هنرمند حسن را می‌بیند و آن را در اثرش می‌نمایاند؛ پس هنرمند از آنجا که حُسن‌بین است، عاشق است و از آنجا که حسن را می‌نمایاند، اهل تشبیه است. در پایان به هنر مطلوب از دید غزالی می‌پردازیم؛ هنری که از بیخودی هنرمند برخاسته است و دراصطلاح آن را «هنر بی‌هنری» می‌نامند.